Rozemarijn correct snoeien, overwinteren en verzorgen
Inhoudsopgave
Hoe wordt rozemarijn correct geplant?
Haal de planten uit de transportverpakking en dompel ze indien nodig (als de grond droog lijkt). Voor het planten moet de zwarte kunststof pot verwijderd worden.
Als mediterrane kustplant houdt de rozemarijn van een compleet zonnige en beschutte standplaats. De mediterrane plant kan heel goed tegen de warmte en hete plaatsen. Rozemarijn is heel goed hittebestendig. Gevaarlijk zijn de koude en uitdrogende winden in de winter. Een plek in de volle grond is dan ook alleen in milde wijnbouwgebieden of op beschutte plaatsen aan te raden. Achter een beschutte muur of op een binnenplaats groeit de rozemarijn meestal betrouwbaar en vormt prachtige struiken. In open gebieden of in regio’s met een groot vorstgevaar is een beplanting in een pot of kuip op het balkon en terras aan te raden. Naar behoefte kunnen de planten dan altijd naar een licht winterkwartier verhuizen en het koude jaargetijde beschut doorbrengen.
De grond moet zo mogelijk doorlatend en stenig zijn, zeker niet humeus. Rozemarijn groeit op een neutrale als ook kalkhoudende bodem. Wat de pH-waarde betreft is het raadzaam deze tussen 5 en 8 te hebben. Een zure bodem wordt aangevuld met kalk of kleingemaakt bouwafval of boorgruis. Een harde bodem moet voor het planten losgemaakt worden en met grind worden gemengd. Een goede waterafloop is absoluut noodzakelijk.
Het planten in de volle grond wordt in het voorjaar gedaan, zodat de halfstruiken gedurende het jaar kunnen wennen aan hun standplaats. Hoewel er inmiddels enkele robuuste, zogenaamde, vorstbestendige soorten bestaan, is het aan te bevelen de eerste jaren de rozemarijn in een pot te kweken. Vorstbestendige rozemarijnsoorten kunnen weliswaar temperaturen van -20° C met een winterbescherming overleven, maar daarvoor moeten ze wel enkele jaren oud zijn en een goede stamomvang hebben. Daarom is het raadzaam ook vorstbestendige rozemarijnsoorten de eerste 3 jaar in een pot te kweken. Als substraat wordt zandige of doorlatende potgrond gebruikt. De doorlatendheid kan verhoogd worden als men hoogwaardig plantsubstraat met zand of kleikorrels mengt. Afloopgaten op de bodem van de pot moeten voorhanden zijn om overtollig water af te laten lopen.
Zaad van rozemarijn kan vanaf maart op de vensterbank of in een kas worden uitgezaaid. Na enkele weken ontstaan zaailingen, die na de vorming van kiembladeren enkel en als jonge plant verder gekweekt worden.
Rozemarijn wordt in haar jonge jaren alle 3 jaren en als oudere plant alle 5 jaren verpot. Aan te bevelen is het vanaf het begin een mineraal substraat te gebruiken en vaker alleen de bovenste laag uit te wisselen.
Hoe wordt rozemarijn verzorgd?
Rozemarijn verdraagt hitte en korte droge periodes zonder problemen. Er wordt matig gegoten, zonder “natte voeten” bij de rozemarijn te veroorzaken. Spaarzaam zijn is ook bij de bemesting het motto. In de lente twee of drie keer bemesten met meststof voor kruiden of hoornspaanders is voldoende om de plant goed te verzorgen. Uitgeplante exemplaren hebben geen extra voedingsstoffen nodig want ze zijn voldoende verzorgd met wat de bodem te bieden heeft.
Hoe wordt rozemarijn correct gesnoeid?
In de lente na de bloei worden storende takken eruit gehaald en de rozemarijnplant in vorm gesnoeid. Verdere snoeimaatregelen worden samen met de regelmatige oogst verbonden, als de kruidachtige takpunten afgeknipt worden. Meer informatie over rozemarijn snoeien.
Hoe overwintert rozemarijn?
De terughoudendheid die nodig is bij het bemesten en gieten is niet nodig bij de beschermingsmaatregelen in de winter. De rozemarijn die in de pot staat wordt in de winter in een vorstvrij winterkwartier gebracht. Temperaturen die net boven het vriespunt liggen zijn al voldoende. Zodoende zijn garages, beschermde hokken of een onverwarmde kas al een optie voor de overwintering. Als groenblijvende plant moet licht in de winter voorhanden zijn. Hoe koeler de plant staat, hoe donkerder het winterkwartier mag zijn. In de winter wordt slechts sporadisch gegoten, zodra de potgrond met de vingerproef droog aanvoelt. Als de temperaturen in maart aangenaam worden, mag de rozemarijn weer naar buiten.
Als de rozemarijn in het perk staat, wordt voor de winter rondom de wortels een laag herfstbladeren of een beschermfolie aangebracht. De groenblijvende spruit wordt met een licht vorstbeschermingsfleece ingepakt. Het is belangrijk erop te letten dat de bodem droog is en niet steeds nat wordt. Opgehoopt wortelvocht leidt in de winter tot het afsterven van de plant. Meer informatie over rozemarijn overwinteren.
Hoe wordt rozemarijn vermeerderd?
De pure rozemarijn soort kan worden uitgezaaid. Alle cultivars kunnen nogal eenvoudig door groene stekjes in de late lente vermeerderd worden. Onder gestuwde lucht krijgen de stekjes binnen enkele weken wortels en ontwikkelen zich tot nieuwe jonge planten.
Rozemarijn heeft maar weinig last van ziektes of ongedierte. Een verkeerde of te vochtige standplaats leidt tot het rotten van de wortels. Een verdere schimmelziekte kan echte meeldauw zijn, die op kan treden als het weer in de zomer omslaat. Warme temperaturen en een hoge luchtvochtigheid lokken bladluizen. Droge lucht zorgt voor zilverachtige puntjes op de bladeren die door spintmijten veroorzaakt worden.
Hoe kan rozemarijn gebruikt worden?
Rozemarijn geniet een hoge status zowel in de gourmetkeuken als ook in de natuurgeneeskunde. Talrijke hartige gerechten, bv. vlees, vis, groente, aardappels, soepen, eenpansgerechten of ook gegrilde gerechten krijgen een aangename licht bittere smaak door rozemarijn. Met andere kruiden aromatiseren rozemarijntakken kruidenoliën en azijn. Smakelijk zijn bovendien de decoratieve lipbloemen. Als garnering op een bord sla zien ze er ook prachtig uit.
Welke werking heeft rozemarijn?
In de natuurgeneeskunde staat rozemarijn bekend om zijn versterkende, krampstillende, pijnstillende en spijsverteringseffecten. Veelzijdig is het gebruik bv. bij depressie, uitputting, hoofdpijn, spijsverteringsproblemen, wonden en ontstekingen.
Hoe wordt rozemarijn correct geoogst?
Rozemarijn is een groenblijvende plant die het hele jaar aromatisch blad biedt. Geoogst worden de punten van de takken i.p.v. enkele bladeren. Dit indirecte snoeien wekt de vertakking op en daarmee een dichte groei.
Hoe wordt rozemarijn gedroogd?
De eenvoudigste en de meest gebruikelijke conserveringsmethode is het drogen. Lange takken worden afgeknipt en in bundels van maximaal 10 takken samengebonden. Men hangt deze omgekeerd op, op een luchtige, beschaduwde plaats. Na drie tot vier weken zijn de naaldachtige bladeren zo droog dat ze van de takken afbreken en in lichtdichte glas- of porseleinen potten gevuld kunnen worden.
Verdere informatie
Een geliefd kruid uit de mediterrane en zuidelijke keuken is de rozemarijn (Rosmarinus officinalis). Net als basilicum behoort dit houtige kruid in de basisuitrusting van elke kruidentuin. Rozemarijn is een prachtige lipbloemige (Lamiaceae) uit het middellandse zeegebied, waarvan talrijke kruisingen en soorten bestaan. Ze verschillen in bloemkleur, groeivorm en interessant genoeg ook vorstbestendigheid. Rozemarijn is in onze breedtes eigenlijk vorstgevoelig en kan buiten in de winter schade oplopen. In zijn thuisland rond om de Middellandse Zee groeit de rozemarijn op steenachtige rotsformaties, in struiken of op droge struikranden als een groenblijvende halfstruik. De punten van de takken blijven over het algemeen kruidachtig en zacht. De struik groeit dicht en bossig en kan maximaal 1,5 tot 2 meter groot worden. De aromatische bladeren zijn lineair, leerachtig en strak gerangschikt in tegengestelde richtingen op de tak. Kenmerkend zijn de vaak opgerolde bladranden. Het intense aroma van de bladeren is de reden voor zijn populariteit. Voor insecten zijn de buisvormige bloemen uiterst interessant. Ze zitten in gedraaide bloeiwijzen in de bladoksels van de bovenste takpunten en verschijnen op een beschutte plaats in het vroege voorjaar vanaf maart. Iets later, vanaf mei bloeien de rozemarijnstruiken in de volle grond. Afhankelijk van de soort kan de aromatische struik blauw, roze, wit of paars bloeien. Aan de lichtblauwe bloemen zou de rozemarijn zijn botanische naam te danken hebben. Vertaald betekent het “dauw van de zee” omdat de lichtblauwe bloemen van verre op dauwdruppels lijken. Er is geen betrouwbare verwijzing naar een naam, maar des te meer vermoedens.
Al in de oudheid was de rozemarijn populair als aromatische plant. De bladeren werden gebruikt als vervanging bij spirituele wierook sessies. Griekse geleerden bonden kransen van rozemarijn om hun nek om hen te helpen zich te concentreren. In de Middeleeuwen is rozemarijn terug te voeren op Karel de Grote, die de struik bij zich thuis kweekte. Zijn status als stimulerende en versterkende medicinale plant nam gestaag toe en duurt voort tot op de dag van vandaag.
Vooral in de keuken is het mediterrane kruid goed geëtableerd. Zijn licht bittere aroma verfijnt talrijke gerechten, bv. vis, vlees, groente, aardappels of champignons. Het rozemarijnaroma is zo intensief, dat het slechts spaarzaam gebruikt mag worden. In vele delen van de wereld geldt rozemarijn als symbool voor vriendschap, loyaliteit en herinnering. Enerzijds droegen bruidsparen vroeger boeketten of kransen om een gelukkig huwelijk te hebben. Aan de andere kant legden rouwenden takjes rozemarijn op de kist als gedenkteken.
