Kiwi‘s correct snoeien, bewaren en bemesten
Inhoud
Hoe wordt een kiwi correct geplant?
Kiwi’s zijn en worden beschouwd als zwak winterhard en worden bedreigd door late vorst. Dat geldt vooral voor de “normale” kiwi (Actinidia deliciosa), de gold kiwi (Actinidia chinensis), alsmede deels ook voor hun cultivars. Er is de afgelopen jaren veel gebeurd in de kiwiveredeling, waardoor er tegenwoordig zeer robuuste rassen zijn die nauwelijks vorstgevoelig zijn.
Hebben kiwi’s een klimhulp nodig?
Als kronkelende klimplant is een klimhulp noodzakelijk. Daartoe kan een passende constructie aan de gevel worden bevestigd. Makkelijker te gebruiken zijn pergola's of stevige stellages met gespannen draden. De standplaats moet licht en warm zijn, maar de volle zon is niet persé noodzakelijk. Een tegen de wind beschutte plaats is altijd aan te raden, want de koude uitdrogende wind veroorzaakt schade aan het hout of de uitlopende knoppen. Bv. een heldere binnenplaats is succesvol gebleken.
Aan de bodem stellen kiwi’s geen bijzondere eisen. Een normale tuinbodem met niet te veel zand, niet te hard of te veel kalk, is alles wat de klimplanten nodig hebben om goed te kunnen groeien. Voor het planten schaadt het niet, vruchtbare compost in de bodem in te werken. Kiwi’s zijn ook geschikt op het terras in grotere potten. Als substraat wordt hoogwaardige potgrond voor potplanten gebruikt, die bovendien nog met lavazand of kleikorrels verrijkt worden. Deze minerale bestanddelen verhogen de structuur van de aarde. Noodzakelijk is wel het regelmatig uitwisselen van de bovenste laag.
Het is het beste containerplanten uit de vakhandel te planten. Soms worden variëteiten gekweekt door middel van enten. Bovendien bloeien deze eerder dan door zaad gekweekte soorten. Voor een vruchtzetting zijn twee kiwi's nodig, een mannelijke en een vrouwelijke. Ze worden met een grotere afstand uit elkaar geplant, omdat mannelijke planten meestal sterker zijn en de vrouwelijke kiwi overwoekeren. In de handel zijn nu ook geënte variëteiten met zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen te vinden.
Het is raadzaam een kiwi in de lente na de laatste vorst te planten. Als de kiwi in de herfst wordt geplant is een winterbescherming noodzakelijk. Na het planten wordt er rondom de kiwi mulch aangebracht om het uitdrogen in de zomer te vermijden.
Hoe worden kiwi’s correct verzorgd?
Tijdens de zomermaanden moet op een gelijkmatige vochtigheid van de bodem gelet worden. Een langdurig watertekort kan tot het voortijdig afstoten en verlies van de kiwivrucht leiden. Bemest worden bij voorkeur oudere planten, die al meerdere jaren op hun standplaats staan. Hoornspaanders of koemest zorgen voor voedingsstoffen en activeren het microleven in de bodem.
In de winter worden jongere planten rondom de wortels bedekt met dennentakken of droge bladeren. Op gure plaatsen is het raadzaam, de klimplanten tot een hoogte van 2 meter in te pakken met een vorstbeschermingsfleece. Alternatief kan voor het hout ook een jutezak worden aangebracht om bescherming te bieden tegen ijzige wind.
Hoe wordt een kiwi correct gesnoeid?
Voor de verticale groei is een stabiele stellage of een klimhulp noodzakelijk. Deze moet zo stabiel zijn, dat deze de houtige spruit kan dragen. De standvastigheid wordt regelmatig op de proef gesteld. De hoogste opbrengst wordt bereikt als de klimmende spruit waaiervormig wordt opgebonden. Lange takken worden ieder jaar ingekort. Vanaf ca. het derde standjaar is snoeien noodzakelijk. Om een goede vruchtzetting te krijgen kan de zgn. “cordon snoei” in de late winter toegepast worden. Hierbij worden de zijtakken op 3 tot 4 knoppen ingekort. Lange zijtakken worden, naar behoefte, in de late zomer ingekort.
Hoe worden kiwi’s vermeerderd?
De eenvoudigste vermeerdering is het bewortelen van stekjes. In de vroege zomer worden ca. 15 cm lange halfverhoute takken van de scheutpunten afgeknipt en in potten met kweekaarde beworteld. Het enten van variëteiten kan beter aan de vakman worden overgelaten.
Hoe kunnen kiwi’s gebruikt worden?
Kiwi’s zijn in fruittuinen nog steeds exotische uitzonderingen. Men kan ze als goed groeiende klimplant voor een gevel begroeiing, als zichtbescherming aan pergola’s of spalieren gebruiken. De vruchten zijn bijzonder smakelijk en de oogst valt op goede standplaatsen ook hoog uit. Het beste smaken de kiwi’s vers van de struik. Ze kunnen echter ook tot compote, gelei of jam verwerkt worden en ze geven een waardevolle smaak aan fruitgerechten.
Welke soorten zijn er?
Beproefde soorten voor het kweken in de tuin zijn bv.
- Ken’s Red – opzienbarende vruchten, van buiten en van binnen zijn ze rood-paars en hebben een onbehaarde schil, die ook gegeten kan worden.
- Nostino – bestuiversoort, één plant is voldoende voor meerdere planten
- Solissimo® renact® - zelfbestuivende soort met grote vruchten
- Issai – zelfbestuivend, gladde schil die gegeten kan worden. Heeft een vijgenaroma.
Wanneer worden kiwi’s geoogst?
Het oogsten van kiwi’s geschiedt in de herfst als de vruchten langzaam zacht worden. Hoe langer ze aan de struik kunnen blijven, hoe zachter en zoeter ze worden. Bij sommige soorten kan men zelfs de eerste vocht afwachten, voor ze geoogst worden.
Hoe kunnen kiwi’s bewaard worden?
Kiwi’s kunnen niet zo lang bewaard worden. Het beste is het ze direct na de oogst te eten of te verwerken. In de koelkast blijven ze enkele dagen vers. Sommige tuinders bewaren de kiwi’s in een koele kelder tot wel 10 weken waar ze narijpen. Deze vruchten moeten bij de oogst wat steviger zijn. Hoe zachter de vrucht, hoe eerder ze bederft.
Verdere Informatie
Eenieder kent en houdt van kiwi’s als harige exoot uit de fruitschaal. De vruchten uit het schap komen vaak uit Nieuw-Zeeland. Ze zijn daar echter niet inheems. Oorspronkelijk stammen kiwi’s, die toentertijd Chinese kruisbes heetten, uit China. In haar thuisland Oost-Azië werd de kiwi al duizenden jaren gekweekt. Zo exotisch de kiwivruchten ook lijken, ze kunnen goed in onze breedtes gekweekt worden. Vooral in de afgelopen jaren is het kweken erg populair geworden en zijn er steeds meer kiwi klimplanten in de tuinen te vinden.
Ongeveer 55 soorten telt het gewas van de Chinese Kruisbes, botanisch Actinidia. Het geslacht is naamgevend voor de kiwi familie Actinidiaceae), waartoe ook nog twee andere, minder bekende plantengeslachten behoren. Voor de fruitteelt zijn 3 soorten maatgevend:
- Mini kiwi (Actinidia arguta) ook bekend als kiwibes met kleine gladde vruchten, volledig winterhard
- Gold kiwi (Actinidia chinensis) kiwi met zuurvrije gladde vruchten en geel vruchtvlees
- Kiwi (Actinidia deliciosa) populaire soort met grote vruchten en een behaarde schil. Gering vorstbestendig (geschikt voor wijnbouw gebieden)
Uit deze soorten zijn talrijke hybriden ontstaan, die deels sterk verschillen in hun vruchteigenschappen. Een verdere soort is populair als sierplant. De sierkiwi (Actinidia kolomikta) is een goed groeiende klimplant met een betoverende bladkleuring van groen, wit en rood.
Kiwi’s zijn over het algemeen bladverliezende meerjarige klimplanten. Hun levensruimte zijn lichte bossen in heel Oost-Azië. Aan de liaanachtige takken ontwikkelen zich wisselvormig geordende bladeren, die, afhankelijk van de soort, opvallend getekend zijn. Grote bekervormige bloemen verschijnen vanaf de vroege zomer in crème geel of wit. Ze zitten oftewel enkelvormig aan de plant of ook in bosjes bij elkaar. De bloemen van sommige kiwi’s kunnen al van verre waargenomen worden, hoewel men deze niet ziet. Ze geuren namelijk intensief. Om vruchten te krijgen zijn minstens 2 kiwiplanten noodzakelijk: een mannelijke en een vrouwelijke. Kiwi’s zijn tweehuizige planten, die oftewel alleen vrouwelijke of alleen mannelijke bloemen vormen. De verschillen tussen de twee planten zijn goed te zien. Mannelijke bloemen bezitten veel meeldraden en een kleine stijl. De vrouwelijke bloeiwijze bevat minder bloemen met meeldraden die in een krans zijn gerangschikt, evenals radiale witte vruchtbladen. Zodra een mannelijk exemplaar in de buurt staat, worden de vrouwelijke exemplaren bevrucht en produceren in de herfst smakelijke gezonde kiwi’s. Afhankelijk van de soort zijn de cilindrische vruchten, glad of borstelig, verschillend van kleur en grootte. Hun smaak is zuur tot zoet en aangenaam aromatisch. Opvallend is het hoge gehalte aan vitamine C en de hoge opbrengst bij de oogst in de herfst.
Kiwi’s worden steeds populairder, hoewel ze nog steeds tot de exoten onder de fruitbomen behoren. Dankzij hun klimmende groei zijn ze uitstekend geschikt om huismuren, muurtjes of pergola’s te begroeien.
