Sedum op de juiste manier planten en vermeerderen
Inhoud
Hoe wordt sedum op de juiste manier geplant?
Het sedum ras is bijzonder eenvoudig. Ze houden van de zon, tolereren echter ook lichte of halfschaduwrijke standplaatsen. Het groenblijvende vetkruid moet ondanks haar goede winterhardheid tegen koude winden worden beschut. Een windbeschutte plaats op het zuiden of westen beschermt de vaste planten tegen uitdrogende koude. Kleine of laag groeiende sedum rassen hebben een goed doorlatende aarde nodig. Ophopend vocht is een probleem dat al snel tot wortelrot en daarmee het afsterven van de planten kan leiden. Het compacte en ietwat hoger groeiend vetkruid is toleranter wat de bodem betreft. Ze groeien op een zandbodem maar ook in een leemhoudende. Doorlatend wat het water betreft is echter een noodzaak, want ook deze planten kunnen niet tegen ophopend vocht. Net als het huislook (Sempervivum) kan muurpeper (sedum acre, sedum album, sedum spathulifolium etc.) voor een duurzame beplanting in een pot, kuip of een ander vat worden gebruikt. Net als in de volle grond is het ook hier noodzakelijk dat het water kan weglopen. Een drainage bv. met zand of kiezelstenen, biedt voldoende lucht bij de wortels.
Als het vetkruid zich prettig voelt op haar standplaats, kan ze daar een lange tijd blijven. De planten vormen in de tussentijd vullende tapijten en zoden. Als ze op hun standplaats te massief worden, kunnen ze in de herfst of in het vroege voorjaar, afgestoken en gedeeld worden. De deelstukken kunnen op een nieuwe standplaats worden geplant. Het omplanten van potten is alle 3 tot 5 jaar raadzaam. Hoewel sedum in een gemineraliseerd substraat goed tot haar recht komt, kan na enkele jaren, in het verbruikte substraat, het gevaar van schimmelziektes optreden.
Hoe wordt sedum verzorgd?
Voor gevestigde sedum planten hoeft nauwelijks onderhoud te worden geïnvesteerd. Zelfs droge tijden overleven ze, dankzij hun vlezige bladeren, zonder schade. Voeding is voor de laag groeiende muurpepersoorten niet nodig. Voor hen zijn de voedingsstoffen, die ze in de bodem vinden, voldoende. Bij het hoger groeiend vetkruid (bv. sedum spectabile of sedum telephium) stimuleren hoornspaanders of organische meststoffen de groei. Sedum is het mooist compact en gedrongen. Daarom is het raadzaam water en voedingsstoffen matig te doseren.
Gesnoeid wordt meestal in het voorjaar. De afgestorven, soms besneeuwde takken van het hoge vetkruid geeft de wintertuin structuur en ziet er mooi uit. Tapijtvormende soorten hoeven niet te worden gesnoeid. Slechts als de bloemen zijn uitgebloeid en bruin worden, kunnen deze met een schaar net boven het tapijt worden verwijderd. Hierdoor zien deze er optisch weer beter uit.
Hoe wordt sedum vermeerderd?
Doordat ze zo lang leven, hoeven deze maar af en toe worden bewerkt en verjongt. Tapijten en zoden worden slechts dan gedeeld, als ze te groot worden of storen. Het delen wordt in het vroege voorjaar of in de herfst gedaan. Het verjongen van oudere planten kan met het vermeerderen samenvallen. Bijna geen enkele andere plant is eenvoudiger te vermeerderen. Men steekt met een steekschop een deelstuk uit de zoden van de sedum en plant deze op een andere plaats. Muurpeper en co krijgen zo eenvoudig wortels dat afgestoken stukken zelfs in het zand of op een dak wortels krijgen. In de tuin wordt de oppervlakte met dit materiaal bedekt, de takken los verdeeld en vastgeduwd. Na korte tijd ontstaat een nieuw tapijt. Hoger vetkruid wordt uitgegraven om te worden gedeeld en de wortelstok wordt met een schop of een broodmes gedeeld. Takken, die in de vroege zomer worden afgeknipt, kunnen in een waterglas wortels krijgen.
Als de bodem te vochtig is, kunnen schimmelinfecties ontstaan, met name de verwelkingsschimmel. Takken vallen om en rotten aan de basis. Vervormingen van de vlezige bladeren kunnen door een beval met de snuitkever ontstaan. De schade aan het blad is niet mooi, maar eventueel nog acceptabel. Erger is het aanvreten of rotten van de wortel.
Hoe kan sedum worden gebruikt?
Muurpeper en het vetkruid zijn onmisbare tuinplanten. Ze zijn bescheiden en het hele jaar door decoratief. De vaste planten vinden hun plaats in een rotstuin of tuin met kiezelstenen, die hier een sieraad zijn met hun bloeiende en bladgekleurde tapijten. Verdere mogelijkheden zijn een begroeiing van het dak, op het graf of in een kuip of pot. Een grote ruimte voor de wortels hebben de kruipende planten niet nodig. Ze kruipen in de kleinste muurvoegen of vormen groene omrandingen. Het hogere vetkruid schept, in de late zomer of herfst, attractieve bloeiende plekken in de tuin. De prachtige bloemen trekken bijen, hommels en vlinders magisch aan. Ze werken in combinatie met siergrassen in prairietuinen, met bolgewassen of andere halfhoge vaste planten kunstvol in boerentuinen. Zelfs in hun rustperiode zien de afgestorven takken van het vetkruid er nog mooi uit. De afgeknipte bloemen kunnen enkele dagen in een vaas staan en zijn een blikvanger in een bloembos.
Tripmadam (Sedum reflexum) is ondanks het feit dat ze goed verspreid is, slechts enkelen als geneeskundig of keukenkruid bekend. De stevige groenblijvende bladeren kunnen zelfs in de winter afgebroken en gebruikt worden. De smaak is laf, maar de talrijke mineralen zijn een waardevolle toevoeging bij de voeding. Er worden echter maar weinig blaadjes gebruikt, want vetkruid kan bij gevoelige mensen irritaties veroorzaken.
Welke Sedum rassen zijn er?
Met haar 500 rassen heeft het vetkruid een brede diversiteit. In de tuinbouw worden maar enkele soorten met hun cultivars gekweekt. Ze vallen op door opvallende kleuringen van het blad, intensieve kleuren van de bloemen of variaties in groeihoogte.
- Sedum acre (muurpeper) – laaggroeiend sedum met gele bloemen
- Sedum album (wit vetkruid) – laaggroeiend sedum met witte bloemen
- Sedum sieboldii (oktober-vetkruid) – hoger groeiend vetkruid en een late herfstbloei
- Sedum spurium (roze vetkruid) – beproefde soort met een lage groei, bijvriendelijk
- Sedum spathulifolium 'Cape Blanco' (vetkruid) – slakkenresistent vetkruid met groenblijvend, zilverachtig blad en gele bloemen
- Sedum floriferum Weihenstephaner Gold (vetkruid) – rijkbloeiend vetkruid, bekende soort, groenblijvend
- Sedum pulchellum (zeesterren vetkruid) – attractief vetkruid met bloemen die op zeesterren lijken
- Sedum Sun Sparkler® Sedoro Blue Elf - is de wereldwijde eerste Sedum x Orostachys hybride, geurend en bloeikrachtig
- Sedum makinoi) – met glanzende bladeren en mooie bloemen
- Sedum refexum Angelina - sierende en dankbare vorm met een opvallende, oranje-gele bladkleur, bijvriendelijk
Is sedum geschikt als dak begroeiing?
De bescheidenheid van deze vaste planten worden bij het begroeien van het dak zeer gewaardeerd. Samen met huislook of zandtijm zorgen ze voor bloeiende en ecologisch waardevolle groene daken. Op kerkhoven begroeien ze het graf, vormen randbeplantingen of groeien jarenlang in schalen. Hoger groeiend vetkruid zijn uiterst eenvoudig te onderhouden vaste planten in bloemperken, gemengde borders en tuinen met kiezelstenen. Ze zijn een mooie aanvulling bij siergrasbeplantingen omdat ze vaak pas laat bloeien en een sieraad zijn door het opvallende blad. De opvallende bloemen hebben een grote aantrekkingskracht op bijen en vlinders die vaak op bezoek komen. Het vetkruid is zelfs prachtig om te zien in de winter door het achtergebleven zaad en de scheuten. Of ze nu groot, klein, groen of bont zijn – het vetkruid is onmisbaar, vooral omdat ze bijna geen onderhoud nodig hebben.
Verdere informatie
Sedum is de botanische naam voor het vetkruid en komt uit het latijns (sedere) en betekent „zitten“, wat te maken heeft met de compacte en uitbreidende groei van de planten. Compacte soorten zijn bv. het zachte vetblad of de hemelsleutel. Matten vormend vetkruid is bv. de muurpeper.
Het vetkruid behoort tot de vetplantenfamilie (Crassulaceae). Tot deze familie behoren talrijke bekende sierplanten voor de tuin en in huis. Tot op enkele regio’s na zijn er op de hele wereld ca. 550 sedum soorten. Ze groeien één- twee- of meerjarig als vaste plant, halfstruik of zelfs als struik. Als levensruimte geven ze de voorkeur aan het gebergte van het noordelijk halfrond of ook droge plaatsen op het zuidelijk halfrond. De verschillende soorten zijn uiterst veelzijdig in uiterlijk en vorm. Ze groeien als laag tapijt of als een compacte rechtopgroeiende vaste plant. De meestal vlezige bladeren zitten afwisselend, kruisgewijs of kransstandig op de stengel. Zoals de meeste vetplanten slaat het vetkruid het water op in de bladeren, de reden waarom ze tegen droogte kunnen. De bloeiwijze is decoratief, samengesteld als tros, schermvormige tros of schijnkrans. De enkele bloem is stervormig, vijftallig. Het spectrum aan bloemkleuren varieert van wit, geel, roze tot donkerrood.
Bij ons is het vetkruid alleen bekend als vaste plant. Lage oftewel zodenvormende soorten worden voor rotstuinen, aan de rand of in voegen gebruikt. Attractief zijn ze bovendien in een duurzame pot- of kuipbeplanting.
