Moerbeiboom correct snoeien, planten en verzorgen
Inhoud
Hoe worden moerbeien correct geplant?
Moerbeibomen zijn iets gevoeliger dan andere zomergroene heesters. Ze moeten op een zonnige warme standplaats, beschut tegen koude wind geplant worden. De bodem dient voedingsrijk en goed doorlatend te zijn met een gelijkmatige vochtigheid. Een koude vochtige kleibodem moet een drainage met zand krijgen. De moerbeien kunnen ook goed in grote kuipen staan. Een korte droogteperiode beschadigt de moerbeien niet.
Bij het planten moet voorzichtig te werk worden gegaan. De wortels breken snel, waardoor schimmelinfecties snel kunnen binnendringen. Het plantgat wordt ruim uitgegraven. De grond wordt met een spitvork goed losgemaakt en met compost bedekt. Dat brengt al direct voedingsstoffen naar de wortel, waardoor het gemakkelijker wordt om zich in de bodem te hechten. De moerbeien worden voor het planten uitvoerig in een waterbad gedompeld. Afhankelijk van de groeivorm en de hoogte is het raadzaam een paal ter ondersteuning erbij te zetten. Hangende groeivormen of boomkronen zijn voor de wind gemakkelijke aangrijpingspunten waardoor de boom kan breken.
Moerbeien kunnen ook duurzaam in een kuip staan, vooral de kleinere hangende boom Morus alba „Pendula“ is hiervoor geschikt. Te bedenken is wel dat de vruchten sterk verkleuren en op een steenbodem moeilijk te reinigen afdrukken achterlaten. Als moerbeien op een terras staan, moeten de vruchten oftewel vroeg worden geoogst of een beschermende ondergrond worden aangebracht.
Hoe wordt de moerbeiboom verzorgd?
Oudere bomen hebben nauwelijks onderhoud nodig. Tijdens de zomer krijgen de bomen af en toe water. Het mulchen met compost in het voorjaar zorgt ervoor dat de vochtigheid in de grond blijft en voedingsstoffen worden meegebracht. Voor moerbeien in de volle grond geplant is dit normaal gesproken voldoende. In kuipen en potten kan in het voorjaar alternatief nog meststof voor zacht fruit worden toegevoegd.
Bij moerbeien in kuipen geplant worden in de winter kokosmatten of jutezakken om de pot gewikkeld. Ze verhinderen het bevriezen van de pot. Scheuren in de stam zijn bij een sterke straling van de zon in de winter mogelijk. Om de temperatuurverschillen tussen dag en nacht te reduceren, wordt de stam wit gemaakt, ingepakt met een wintervlies of een schaduwbord in de richting van de zon aan de stam bevestigd. Bij moerbeien die net zijn geplant of bij jonge bomen kunnen opgehoogd blad of dennennaalden rondom de wortels worden gelegd om deze tegen de vorst te beschermen.
Hoe wordt een moerbei gesnoeid?
Moerbeibomen groeien relatief langzaam en hoeven over het algemeen niet geleid te worden. Het is voldoende als de dichte kronen in de winter bij vorstvrij weer uitgedund worden of dat dode takken worden gesnoeid. Deze periode klinkt ongebruikelijk, maar omdat moerbeien sterk bloeden, is snoeien in de rustfase aan te raden. Bij geënte moerbeien kan het gebeuren dat de onderstam (dus beneden het entpunt) uitloopt. Deze uitlopers zijn concurrenten voor de geënte boom, waardoor deze regelmatig gesnoeid moeten worden.
Hoe wordt de moerbei vermeerderd?
Vermeerderd wordt de moerbei generatief of vegetatief. Zaaien in de herfst is alleen bij reine soorten mogelijk. Eenvoudiger en praktischer is de vermeerdering door stekjes in de zomer en stekhoutjes in de herfst.
Welk gebruik heeft de moerbeiboom?
Ondanks het feit dat moerbeien heel lang in een Doornroosjeslaap verbleef, zijn de veelzijdige eigenschappen niet te versmaden. Moerbeien zijn attractieve bomen en struiken, die door hun lange levensduur als huisbomen in kleinere tuintjes kunnen worden gehouden. Zodra ze de middelbare leeftijd hebben bereikt, hoeven ze nauwelijks meer onderhouden te worden. Zelfs in een grote pot op grotere terrassen ziet het boompje er mooi uit.
Pas na enkele jaren begint de vruchtzetting van de fruitboom. De vruchten smaken lekker, worden vers of gedroogd gegeten. Het rijpen van de vruchten begint, als vanaf half/eind juni de bessen aan de takken gemakkelijk loslaten. Ze kunnen ook voor jam, siroop, muesli of als gebak worden gebruikt. Bij de oogst moet erop gelet worden dat de vruchten sterk verkleuren en vlekken aan de handen achterlaten. De vruchten kunnen maar even worden bewaard, want ze worden snel zacht, waardoor ze brijig worden. Om de houdbaarheid te verbeteren kunnen ze gegaard of geblancheerd worden. De vruchten van de zwarte moerbei zijn wat zoeter als die van de witte moerbei.
Hoe wordt de moerbei gedroogd?
Om de moerbeivruchten te drogen, worden ze losjes in een kist gelegd en 4 tot 5 dagen op een schaduwrijke, luchtige plaats gezet. In een oven duurt het drogen bij 50° C met hete lucht meerdere uren. Bij allebei de methoden worden de vruchten vaker gedraaid om een optimaal resultaat te krijgen. Zodra de moerbeien gedroogd zijn, worden ze donker, droog en koel bewaard.
Hoe gezond is de moerbei?
Voor de natuurgeneeskunde zijn de bladeren, de wortelbast en de takken interessant. Als de bladeren eraf beginnen te vallen worden deze verzameld en wordt de wortelbast traditioneel met honing verwerkt. De bladeren zijn zweetdrijvend, koelend en antibacterieel. De takken worden aanbevolen bij reumatische klachten. De verwerkte wortelbast geldt als hoeststillend en slijmoplossend, de reden waarom ze bij verkoudheidsverschijnselen wordt ingezet.
Verdere informatie
Hoewel moerbeien in onze breedten niet zo bekend zijn, worden ze in andere culturen al honderden jaren als fruitplanten gewaardeerd. Tot het botanische geslacht Morus behoren 19 rassen, die vooral in de subtropen van Afrika, Azië, Zuid- en Noord-Amerika voorkomen. De bladverliezende struiken of bomen groeien hoofdzakelijk in bossen.
Zeer interessant is de uit China afkomstige witte moerbeiboom (Morus alba) en de zwarte moerbeiboom (Morus nigra). De witte moerbeiboom wordt al sinds 1500 jaren ingezet in de Chinese traditionele geneeskunde en wordt als voedingsbron voor zijderupsen gekweekt.
In onze tuinbouw verdween de geliefde fruitboom na een korte glorietijd vanaf de 17e eeuw bijna helemaal. Dankzij het feit dat de bomen heel oud kunnen worden zijn nog enkele moerbeibomen in oude tuinplantsoenen te vinden. In Zuid-Europa bleef de populariteit bestaan. De laatste jaren worden de bomen ook bij ons weer interessanter, waardoor vandaag de dag vaker jonge moerbeibomen in de tuinen staan.
Moerbeibomen hebben een knorrige attractieve groeivorm. Aan de takken ontstaan tegenoverstaande, ronde tot ellipsvormige aan de rand gezaagde bladeren met vaak een hartvormige bladvoet. Na de winter duurt het nogal lang voordat de bomen uitlopen. Tijdens het late voorjaar ontstaan kleine katjesbloemen. Ze zijn meestal eenhuizig, zodat deze mannelijke en vrouwelijke rechtop zittende bloemen vormen. Allebei de geslachten bloeien aan dezelfde plant, zodat een vreemde bevruchter niet persé noodzakelijk is. De vrouwelijke bloemen van de witte moerbeiboom rijpen naar kleine vruchten die op bramen lijken. De kleur varieert van wit, roze tot soms purper. De smaak van de witte moerbeien is aangenaam zoet.
In de tuinbouw veroveren de fruitbomen langzaam hun oude populariteit terug. De witte moerbei is vorstbestendiger en kan tot een grote struik of een kleine boom met een hoogte van 5 meter en hoger groeien. Voor een kleine tuin is de hangvorm morus alba „pendula“ aan te bevelen, die ziet er mooi uit als „huisboom“. De boom wordt maximaal 3 meter hoog en groeit met lange hangende takken. De zwarte moerbei is wat gevoeliger. Ze groeien als boom en zijn geschikt voor een mild klimaat, bv. in wijnbouw gebieden.