Kaki (Diospyros kaki)
Inhoudsopgave:
Hoe wordt een kaki geplant?
Haal de kaki uit de transportverpakking en dompel deze (als de kluit droog lijkt).
Een kaki staat het liefst in de volle zon, de halfschaduw is echter ook mogelijk. Een standplaats op een beschutte binnenplaats of bij een (huis)muur zijn goed geschikt, maar ook in de tuin op een zonnige, warme plaats met niet te veel wind. Belangrijk is verder een doorlatende en humeuze bodem. Bij grotere planten kan de grond ook meer klei bevatten. Ophopend vocht wordt door de kaki niet verdragen.
Een kaki kan in principe het hele jaar door worden geplant, ideaal is echter het voorjaar omdat dan de kaki gedurende het groeiseizoen genoeg tijd heeft om te wortelen.
Om de kaki te planten is het noodzakelijk een gat te maken dat dubbel zo breed en diep is als de wortelkluit. Als de grond te zanderig is, kan er compost en klei doorheen worden gemengd. En als de grond te veel klei bevat, kunnen kiezelsteentjes of grind op de bodem worden toegevoegd om de grond beter doorlatend te maken. Vervolgens met compost en de uitgegraven grond opvullen, licht aanduwen en goed gieten.
Een kaki kan ook heel goed in een pot worden geplant. Hiervoor wordt een ruime pot van minstens 40 cm doorsnee en hoogte genomen. Op de bodem wordt een drainagelaag van grind of kleikorrels gelegd, zodat het water goed kan weglopen. Vervolgens wordt de plant in voedingsrijke grond geplant en gegoten.
Hoe wordt een kaki verzorgd?
De kaki, die in de volle grond staat, heeft over het algemeen weinig water nodig en de grond kan korte tijd uitdrogen. Als de zomer warm en zonnig is, hebben vooral de jonge bomen veel water nodig. Als de kaki ouder is en goed geworteld is, is gieten alleen nodig als het lang warm en droog is.
De kaki die in een pot staat heeft regelmatig water nodig. Belangrijk is niet te veel en te vaak te gieten, omdat de kaki niet van wateroverlast houdt. Het beste pas als de bovenste laag droog is.
Een kaki stelt niet veel eisen en heeft weinig bemesting nodig. Als de boom in voedselrijke grond staat is dit vaak al voldoende. Een kaki in de volle grond geplant kan in het voorjaar met compost of een langwerkende organische meststof bemest worden. De kaki in een pot kan ca. 1 keer per maand met een vloeibare meststof voor potplanten of fruitbomen worden bemest.
Ziekten en plagen
Er zijn geen ziekten of plagen bekend die ernstige schade aan kaki's veroorzaken.
In droge en warme zomers kunnen bladluizen voorkomen; kaki's die in potten geplant zijn, kunnen aangetast worden door spint en schildluizen. Chemische preparaten van gespecialiseerde handelaars of biologische behandelingsmethoden kunnen hier uitkomst bieden.
Hoe wordt een kaki gesnoeid?
Een jonge boom kan vrij snel uitlopen. Om ervoor te zorgen dat hij een compacte kroon ontwikkelt, kunnen te lange scheuten in februari of maart met een derde of zelfs de helft worden ingekort. De kaki verdraagt het snoeien goed en loopt daarna opnieuw uit.
Als de boom na een paar jaar te veel vertakt is, kunt u takken verwijderen om de kroon luchtiger te maken. Selecteer hiervoor takken die ongunstig groeien. Soms groeien twee takken te dicht op elkaar, evenwijdig aan elkaar of kruisen ze elkaar zodat een van de takken kan worden afgeknipt.
Een kaki in een pot wordt over het algemeen minder gesnoeid dan in de volle grond, omdat snoeien nieuwe groei stimuleert. Als u niet wenst dat de boom zo snel en krachtig groeit, worden alleen hele oude takken of takken die erg ongunstig groeien verwijderd.
Hoe overwintert een kaki?
In het eerste jaar kan de kaki op een warme en lichte plaats bij kamertemperatuur in een pot worden gehouden. Oudere planten blijven zo lang mogelijk buiten te staan. (Nachttemperaturen rond om het vriespunt kunnen ook de jongere planten uithouden, als het tenminste overdag warm genoeg is). Nadat de bladeren zijn afgevallen moet de plant in de pot vorstvrij overwinteren. Dat kan ook in een iets donkere omgeving zijn. Oudere planten verdragen ook lichte vorst. Een kaki duurzaam als kamerplant in huis te houden is niet ideaal.
Een kaki in de volle grond geplant heeft in het begin een winterbescherming nodig. Hiervoor kan de grond rondom de wortels met droge bladeren, dennentakken of ook mulch beschermd worden. Als het erg koud is, is ook een wintervlies, of bv. een stro- of kokosmat aan te bevelen.
Hoe wordt een kaki gebruikt
Na ongeveer 2 tot 3 jaar kunt u de eerste vruchten verwachten. De kakiboom bloeit in mei en juni. De kaki is zelfbestuivend en bevat zowel mannelijke als ook vrouwelijke bloemen. De oogsttijd begint in de herfst als de kaki al zijn bladeren verliest. De vruchten kunnen geoogst worden als ze een mooie oranje kleur hebben en de schil iets kan worden ingeduwd. Een onrijpe kaki smaakt wrang omdat deze nog veel tannine bevat. Als de kaki volledig rijp is verdwijnt de tannine en is het vruchtvlees zacht.
Erg rijp fruit is maar een paar dagen houdbaar in de koelkast. Als u de kaki's plukt als ze nog niet helemaal rijp zijn, zijn ze veel langer houdbaar. U kunt ze dan het beste op een koele, maar droge en donkere plek bewaren. Bewaar ze niet samen met appels, omdat deze rijpingsgassen afgeven.
Kaki's smaken het lekkerst als ze vers zijn, bijvoorbeeld in een heerlijke fruitsalade. Ze zijn echter ook heerlijk in gebak en kunnen op dezelfde manier verwerkt worden als perziken of abrikozen.
U hoeft kaki's niet persé te schillen, maar als de vrucht nog niet helemaal rijp is, kan de schil wat harder zijn. Dan kunnen ze gemakkelijk met bijvoorbeeld met een dunschiller geschild worden. U kunt geschilde en fijngehakte kaki's ook invriezen.
Als u jam wilt maken van kaki's, kunt u ze ook koken met de schil eraan en de vruchtenmoes door een zeef wrijven, maar in de meeste gevallen wordt de schil toch al zacht tijdens het koken.
Verdere informatie
De kaki is een boom uit de familie van het ebbenhout en kan wel tussen 8 en 10 meter hoog worden. De Kakiboom lijkt een beetje op de appelboom. Zijn bladeren zijn midden- tot donkergroen, ovaal en ongeveer net zo lang als breed. De Diospyros Kaki komt oorspronkelijk uit Oost-Azië, maar wordt inmiddels in veel warmere landen gekweekt. De vruchten zijn oranje-rood van kleur, zijn iets groter dan vleestomaten en lijken daar ook op.
De tannine van de onrijpe kaki wordt gebruikt bij de verwerking van leer, bij de productie van sake (Japanse rijstwijn) en als kleurstof of houtconserveringsmiddel. De tannine (looistof) wordt gebruikt als vochtinbrenger en insectenwerend middel.
In de volksgeneeskunde worden kaki's gebruikt om schildklieraandoeningen te behandelen. De traditionele Chinese geneeskunde gebruikt een afkooksel van gedroogde vruchtstelen en kelken om hoest en kortademigheid te behandelen.
Van kaki's wordt ook gezegd dat ze maagversterkend en diarree genezend werken en koorts en bloeddruk verlagen.
