Hop (plant) (Humulus lupulus)
Hop op de juiste manier kweken, vermeerderen en drogen
Elke bierdrinker is vertrouwd met de hopplant, waarschijnlijk niet als plant zelf, maar bij voorkeur de kruidige smaak van het bier. De kruidige klimplant behoort tot het hennepgewas (Cannabaceae). De gewone en bij ons inheemse hop (Humulus lupulus) heeft 6 rassen in de familie, de uitsluitend op natuurlijke standplaatsen op het noordelijk halfrond in Europa, Azië en Noord-Amerika zijn verspreid. De exacte afkomst is niet bekend en kon tot op de dag van vandaag niet zonder twijfel worden vastgelegd.
De hop heeft net als andere kruiden of geneeskundige planten een lange traditie. Of het nu de Romeinen, Kelten of Soemeriër waren die het als smaakversterker voor bier hebben ontdekt, is niet meer na te gaan. In Europa werd hop al sinds de middeleeuwen in kloosterbrouwerijen gebruikt en heeft later ook in de tuincultuur en commerciële teelt zijn weg gevonden
In de natuur vindt men hop in vochtige bosgebieden, aan de rand van rivieren of wilde hagen. Hop groeit als verhoutende klimplant die binnen enkele maanden meerdere meters in de lucht klimt. Door zijn uitbundige groeikracht groeien de scheuten tijdens de groeiperiode bijna 30 cm per dag. Ze omslingeren rechtswindend elke gelegenheid die hen wordt geboden. Takken en twijgen van bomen en struiken, zelfs kleinere heesters worden compleet overwoekert. Zijn takken ontstaan in het voorjaar uit kruipende rizomen. Ze zijn ruw behaard en dragen 3 tot 5 gelobde bladeren met een gezaagde rand. Het blad en de takken zijn bovendien borstelig behaard en kunnen bij onvoorzichtige onderhoudswerkzaamheden ook beschadigingen van de huid veroorzaken. Hop is tweehuizig en draagt oftewel alleen mannelijke of puur vrouwelijke bloemen. Voor de bevruchting zijn daarom minstens 2 planten van 2 verschillende geslachten nodig. Vanaf de zomer verschijnen, afhankelijk van het geslacht, kleine mannelijke of grotere vrouwelijke bloemenaren, die na verloop van tijd van lichtgroen naar strogeel kleuren. Op afstand ziet de vrouwelijke hop eruit als een kleine dennenappel, deze worden hopbellen genoemd. In plaats van schubben hebben de hopbellen papierachtige dekblaadjes. De vrouwelijke bloemen, meestal van de cultivars, bevatten bitterzoete aroma’s die als smaakmaker in de ketel van de brouwerij landen.
In de herfst sterft de complete spruit af en de hop trekt zich terug in de wortel. Bruine plantenresten blijven over, die in de winter aan talrijke kleine dieren een beschutting bieden.
In de tuin kan hop rankhulpen, spalieren, hekken of muren begroeien. Omdat ze geen hechtwortels hebben moet de hop een klimmogelijkheid worden geboden om hun ranken eromheen te slingeren. Het eenvoudigste zijn rankhulpen die ook mooi als sieraad in de tuin staan. Dit zijn bv. obelisken of rozenbogen. Ook enkele hekwerken of ook afgestorven kleine bomen kunnen goed als klimhulp dienen. In de tuin wordt niet zo vaak de gewone hop gehouden, maar wel de soorten met bonte bladeren (bv. de gele hop – Humulus lupulus aureus). Het grote voordeel van de gele hop is dat zijn lichte bladeren ook bij een intensieve straling van de zon slechts zelden lijden en verbranden. Voor gepanacheerde oftewel licht bladerige planten is deze robuustheid tegen de zon heel bijzonder.
Inhoud
Hoe wordt hop op de juiste manier gekweekt?
Hop geeft de voorkeur aan warme standplaatsen op een zonnige of halfschaduwrijke standplaats. Een vochtige diepgrondige en voedingsrijke bodem bevordert de groei van de hop. Maar ook in een minder goede bodem past de hop zich zonder problemen aan. Slechts een vochtige bodem waar het water niet kan weglopen is voor de hop niet aan te bevelen.
Hop is normaal gesproken als containerplant verkrijgbaar. Daarom kan deze in het voorjaar of de herfst worden geplant. Meer dan 2 tot 3 planten per vierkante meter is niet aan te bevelen.
Heeft hop een rankhulp nodig?
Al direct na het planten wordt een rankhulp geplaatst. Dit kan een metalen hulp zijn, maar ook hangende touwen of een oud hek. In het eerste plantjaar mag men niet al te veel verwachten. De hop neemt deze tijd om zich in de bodem te vestigen. Mulch om de plant vermindert het verdampen van de bodem en als er compost wordt gebruikt krijgt hop extra voedingsstoffen. Een sterke groei vereist meer voeding die in een arme zandbodem nauwelijks kan worden opgevangen. Voor het planten wordt hier uitgebreid compost of humus in de aarde gemengd.
Hop kan ook in grote kuipen worden gehouden. In een decoratieve keramiek pot staat de klimplant erg mooi. Hiervoor gebruikt men normale potgrond, die door het bijmengen van zand of kleikorrels meer structuur krijgt. Deze toevoeging vermindert de cyclus van het omplanten. Alle 5 jaar krijgen hopplanten in de pot nieuwe potgrond om hun groeikracht te behouden.
Hoe wordt hop onderhouden?
Als oorspronkelijke bewoner van ooibossen heeft hop een vochtige bodem nodig. Droogte wordt door regelmatig gieten voorkomen. Bij een zware bodem is het belangrijk niet te veel te gieten want de robuuste hop kan bij stuwvocht (ophopend vocht) en vochtige koude de verticillium verwelkingsziekte krijgen. Deze schimmelziekte treedt vooral op als het vochtig en koud is. Ook heel vervelend is de witte poeder van de meeldauw die elk jaar in de zomer op het blad gaat zitten. Voortijdig behandelen met spuitzwavel of met planten versterkende middelen zorgt ervoor dat de besmetting veel minder wordt.
Het ieder jaar opnieuw aanbrengen van mulch vermindert het gevaar van uitdroging van de bodem en verzorgt de bodem gedeeltelijk met voedingsstoffen. Bemest wordt oftewel met compost mulch die in de bodem wordt geharkt, met hoornspaanders of met gier. Smeerwortel- of brandnetelgier zorgen voor een krachtige groei. Niet alleen de plant zelf maar ook het klimmen moet goed worden ondersteund. De klimhulp moet zo stabiel zijn dat deze het gewicht van de hop kan dragen. Als deze in elkaar zakt, groeit hop als een bodembedekker in de breedte en krijgt overal wortels waar de takken de bodem raken.
Hoe wordt hop gesnoeid?
Sterke snoeibeurten zijn niet noodzakelijk. De spruit sterft in de herfst volledig af. De plant trekt zich terug in de wortel, om in het voorjaar opnieuw uit te lopen. Het terugtrekken is voordelig omdat de plant de winter onder de grond doorbrengt en hierdoor geen winterbescherming nodig heeft. De afgestorven spruit kan al in de herfst worden verwijderd, maar omdat hop ook onderdak biedt aan kleine dieren is het het beste hiermee tot het voorjaar te wachten.
Een hopplant in een kuip heeft wel bescherming nodig omdat de pot aan de zijkant kan bevriezen en de wortels kan beschadigen. Inpakken met een vlies of jutezak is normaal gesproken voldoende.
Hoe wordt hop vermeerderd?
Hop te vermeerderen is zelfs voor onervaren tuinders heel gemakkelijk. Net als andere planten kan de wortelkluit in het voorjaar of in de herfst worden gedeeld. Ook is het heel eenvoudig wortels te krijgen aan groene stekjes die in het voorjaar van de plant worden genomen. Nog eenvoudiger is het takken op de grond te leggen en daar vast te maken. Aan de bladoksels ontstaan al snel nieuwe wortels en de takken kunnen dan van de moederplant worden gehaald.
Hoe kan hop worden gebruikt?
Hop is een uitstekende klimplant, die snel groeit en geen verhoute takken achterlaat. Daarom is deze uitstekend geschikt om verticaal muren, klimhekken, andere rankhulpen of rozenbogen te begroeien. Tegen nieuwsgierige blikken van de omgeving kan hop in de zomer als zichtbescherming worden gebruikt. De aromatisch geurende bloemen zijn weliswaar niet erg kleurrijk, maar kunnen worden gedroogd en decoratief in een herfstboeket worden gebruikt.
Het is wel mogelijk een kleurenspel te creëren. Dit kan bv. met het erbij planten van eenjarige klimplanten zoals pronkerwten (Lathyrus), dagbloemen (Ipomoea) of pronkbonen (Phaseolus coccineus). Ze gebruiken de hop als klimhulp en kruipen in de hop. Door deze gemengde begroeiing zien de bloemen er heel decoratief uit
Welke uitwerking heeft hop?
Elke bierdrinker en brouwer kent de uitwerking van hop. In de natuurgeneeskunde geldt hop als zeer rustgevend en lost spanningen op. Het kruid smaakt bitter, werkt versterkend, water afdrijvend en kramp oplossend. Innerlijk wordt hop aanbevolen bij slaapproblemen, angsttoestanden, irritaties of nerveuse storingen. Uiterlijk wordt de antibacteriële uitwerking bij ontstekingen van de huid of bij eczeem gewaardeerd. Fijnproevers hebben de jonge scheuten als delicatessen ontdekt die als asperges worden geoogst en gebruikt.
Bij het onderhoud van hop moet voorzichtig worden gewerkt omdat de plant huidirritaties en allergieën kan veroorzaken.
Hoe wordt hop gedroogd?
De vrouwelijke bloemen van hop worden in de herfst geplukt als deze geelbruin kleuren. De oogst wordt op droge dagen rond de middag geoogst. De bloemen worden op een zonnige plaats op een droogrek of op horgaas gedroogd. Afhankelijk van de luchtcirculatie en de temperatuur zijn de hopbellen na 2 tot 3 dagen gedroogd. Regelmatig omdraaien wordt aanbevolen. Ze worden dan verder gebruikt, bv. ook als aftreksel, tinctuur of extract.