Heggen snoeien, verwijderen en bemesten
Inhoud
Hoe wordt een heg geplant?
Een heg kan op verschillende manieren worden geplant. Vooraf wordt geïnformeerd wat de wettelijke bestemmingen zijn. In Nederland wordt er een verschil gemaakt tussen bomen, heesters en andere planten. Regelingen die de grensafstand en de maximale groeihoogte betreffen kunnen dus variëren. Ook moet rekening gehouden worden met de waterwetgeving en de natuurbescherming omdat een heg niet overal geplant mag worden, bv. in beschermde gebieden zoals overstromingsgebieden. Deze informatie vooraf is belangrijk om later narigheid en in het ergste geval, het uitgraven, te vermijden. Ook is een gesprek met de buurman en indien nodig een schriftelijke overeenkomst aan te bevelen.
Het is zinvol de klassieke planttijden in het voorjaar en de herfst aan te houden. Groenblijvende, bv. Coniferen, worden bij voorkeur in de herfst geplant. Het planten moet tijdig worden gedaan zodat de heester nog voldoende kan wortelen voordat de vorst inzet. Wortelnaakte loofbomen worden in de rustperiode, voor het uitlopen in het voorjaar oftewel nadat de bladeren zijn afgevallen, in de herfst geplant.
Containerplanten kunnen het hele jaar door worden geplant omdat deze een wortelkluit hebben.
Bij de keus van de planten is het belangrijk rekening te houden met de standplaats. Ligt de heg in de zon of in de schaduw, is de bodem zandig, normaal of zwaar en hoeveel plaats is voorhanden. Als er maar weinig plaats is, is het zinvol een smalle heg te kiezen die goed kan worden gesnoeid. Ter oriëntering kan een pootlijn worden gespannen, die een recht verloop garandeert. Hierbij wordt van tevoren rekening gehouden met de afstand tot de erfgrens, voor wat betreft de groeibreedte en extra ruimte om later de planten goed te kunnen onderhouden en snoeien.
Langs het richtsnoer worden in de aanbevolen afstand plantgaten of zelfs een brede gleuf uitgegraven. Dit laatste is aan te bevelen bij een zandige of kleigrond. De grond wordt met zand of compost verbeterd, waardoor de wortelgroei wordt gestimuleerd en de planten beter aan kunnen groeien.
Wortelnaakte heesters worden, voordat deze worden geplant, langdurig – meerdere uren – in een waterbad gedompeld. De bundel met haagplanten wordt in een halfgevulde kuip gezet, waar ze zich vol kunnen zuigen. Hetzelfde geldt voor kluit- en containerplanten, alleen blijven deze zolang in het water totdat er geen luchtbellen meer opstijgen. Bij het planten wordt erop gelet dat deze rechtop, op een gelijkmatige afstand, noch te hoog of te diep komen te staan. De opgevulde bodem wordt voorzichtig aangeduwd. Het is aan te bevelen een gietrand langs de heg te maken waar het gietwater in kan lopen en naar de wortels wordt geleid. Tussen de haagplanten wordt bovendien een mulch laag aangebracht, zodat geen wilde groei in de heg kan ontstaan.
Wie veel plaats heeft, kan kiezen voor een vrij groeiende heg. De struiken kunnen op een grotere afstand – verzet, in rijen van 2 worden geplant. In de voorste rij komen de kleinere struiken en achterin de grotere. Door deze plantwijze is er minder schaduw en de planten kunnen door de grotere afstand natuurlijk groeien. Om minder onkruid te krijgen is een onderbeplanting met bv. bodembedekkers die schaduw verdragen aan te bevelen of een mulch laag.
Hoe wordt een heg gesnoeid?
Als de haagplanten zijn aangegroeid, hebben ze nauwelijks onderhoud nodig. Als er droogte heerst wordt gegoten, vooral bij groenblijvende, als de vorstperiode heeft ingezet. Of bemesten noodzakelijk is, hangt af van de bodemgesteldheid. Normaalgesproken is compost of zijn hoornspaanders in de lente voldoende. Tegelijkertijd wordt de verrotte boomschors (mulch) vernieuwd.
Eén van de belangrijkste maatregelen bij gevormde heggen is de jaarlijkse snoeibeurt. Alleen door het regelmatige snoeien wordt een heg goed onderhouden en blijft dicht. Zonder snoeibeurt kan de heg van binnen en aan de onderkant kaal worden, de heg krijgt gaten en verliest de zichtbescherming. Voor het snoeien is het van belang of het een zomergroene of groenblijvende heg betreft. Grof gezegd, wordt er 2x per jaar gesnoeid. De eerste vormsnoei is in juni en een tweede keer in augustus – dan wordt bijgesnoeid. Een heg krijgt een licht taps toelopende vorm. De kegelvormige dwarssnede verhindert het beschaduwen van de heg aan de basis. Zo kan er overal voldoende licht bijkomen. Een radicale snoeibeurt, bv. bij een liguster of een haagbeuk, is in februari, voordat de planten uitlopen, mogelijk.
Hoe wordt een heg verwijderd?
Als een heg verwijderd moet worden, is dat een flinke klus. Het meest praktische is, de heg op kniehoogte te snoeien. Vervolgens wordt er om de struiken met een steekspade in de grond gestoken om ze vervolgens stuk voor stuk eruit te heffen. De kluit wordt afgeschud, de gaten opgevuld en de oppervlakte geëffend. Als er bv. graszaad op de bodem moet worden gezaaid wordt hiervoor tijd gelaten zodat deze zich kan vestigen of de bodem wordt verdicht met een tuinwals.
Waarvoor kan een heg worden gebruikt?
Heggen hebben vooral het doel zichtbescherming te bieden en ruimtes af te scheiden. Heggen gelden als een levendig en voordelig alternatief tegenover muren en hekken als omheining van grondstukken. Binnen de tuin komen heggen als kunstvol element in gebruik. Ze dienen als lijnvoering, creëren tuinruimtes, afscheidingen, doorgangen of zichtbescherming. Indrukwekkend zijn korte hegstukjes op de achtergrond van bloemperken en vaste planten. Ze vormen door hun groene bladerkleed een contrastrijk scherm, waar de bonte bloemenkleuren prachtig tot hun recht komen.
Welke niet giftige heggen zijn er?
De meeste gangbare heggen zijn voor mens en dier onbedenkelijk. Alleen de giftige venijnboom moet worden vermeden als er vaak kleine kinderen op bezoek komen. Licht giftig zijn thuja’s en sommige coniferen. Deze zijn echter niet zo aantrekkelijk voor nieuwsgierige kinderogen. Doornheggen of heggen met stekels zijn niet giftig, maar kunnen wel gevaarlijk zijn. De berberis, wilde roos of meidoorn kunnen bij onoplettendheid onaangenaam letsel veroorzaken.
Verdere Informatie
Sinds mensenheugenis worden er omheiningen gebruikt ter bescherming van indringers en stormen. Tot deze begrenzende barrières behoren heggen. Deze levende omheining was er al voor de middeleeuwen. Vaak ging het hier om vrij groeiende struiken. Pas in de middeleeuwen werden heggen speciaal uitgezocht en regelmatig gesnoeid. In kloostertuinen werden door compacte heggen, perken thematisch gescheiden en traden steeds vaker als kunstvol element op de voorgrond. De in vorm gesnoeide heggen waren het kenmerk van de barok, die tot vandaag de dag in talrijke kasteeltuinen en parken verder bestaan. Tegenwoordig beschouwt men heggen zowel als functioneel als ook kunstvol element. Als omheining dienen heggen vooral als zicht- en weerbescherming. Ze breken sterke winden, verzamelen stof en CO² uit de lucht, verminderen lawaai en verbeteren het microklimaat. Als mooie bijkomstigheid heeft het groen ook een bewezen kalmerende invloed op de mens.
Voor een tuinarchitect hebben de levende afscheidingen meer als een puur functioneel doel. Ze scheppen tuinruimtes, verschillende delen worden van elkaar gescheiden, geven een structuur aan bepaalde gebieden en creëren een mooie lijn. Ecologisch gezien zijn vrij groeiende heggen met insectvriendelijke en vruchtvormende heesters een verrijking voor akkerland en weidebossen. Ze bieden voeding voor de inheemse fauna en de steeds schaarser wordende schuilplaatsen. Heggen bieden een levensruimte die vaak onderschat wordt. Vogels vinden nestplaatsen, kleine dieren onderdak in het vallende blad en vogels vinden door de vruchten een nuttige voedingsbron.
Heggen zijn levende alternatieven voor muren en hekken. Ze zijn meestal ook goedkoper, zien er beter uit en nieuwsgierige blikken hebben geen kans. In de tuin wordt een verschil gemaakt tussen gesnoeide en vrij groeiende heggen. Bij gesnoeide heggen gaat het meestal om gevormde heggen die door het snoeien de gelijkmatige vorm behouden, deze worden meestal hagen genoemd. Afhankelijk van de wensen en de behoeftes zijn zomergroene of groenblijvende heesters geschikt.
Verschil tussen hagen en heggen:
Een haag is een dichte rij struiken die ongeveer eenmaal per jaar geschoren wordt. Een heg is een dichte rij struiken die vrij mogen uitgroeien en die hooguit een keer in de twee jaar gesnoeid worden en vaak nog minder frequent.
Bladverliezende struiken zijn levendig en geven een luchtige zichtbescherming vanaf het voorjaar tot in de herfst. Groenblijvende heggen zijn vaak naaldbomen, die door hun smalle groei het hele jaar door een dichte zichtbescherming bieden. Doordat ze allemaal hetzelfde zijn en in een rij zijn geplant, ontbreekt hier het levendige element, waardoor ze enigszins steriel kunnen werken.
Vrij groeiende heggen zijn ideaal voor iemand die niet graag snoeit en de natuur de vrije loop wil laten. Hier is het dan wel zo dat plaats nodig is, want de natuurlijke groei van deze heggen is duidelijk breder dan een heg die in vorm is gesnoeid. Nog levendiger zijn bloeiende heggen, die hun kleuren in verschillende periodes laten zien.
De keus van de heg en de planten hangt natuurlijk af van de individuele smaak en het doel wat vervolgd wordt.